The effect of care dependency on the level of vulnerability in elderly individuals applying to the emergency department
Öz
Aim: Many factors such as functional losses, psychological changes, increased comorbidities and multiple drug use that occur with aging increase the risk of both frailty and care dependency in the elderly. This study was conducted to determine the effect of care dependency on the frailty level of elderly individuals who applied to the emergency department.
Materials and Methods: This descriptive and cross-sectional study was conducted with 202 elderly individuals who applied to the emergency department of a public hospital between May 2021 and January 2022. “Descriptive Information Form”, “Edmonton Vulnerability Scale (ECS)” and ““Care-Dependent Scale (CDS)” were used to collect the research data. Data were evaluated with Spearman correlation test and Multiple linear regression analysis.
Results: The mean age of the participants was 71.56±6.10, 61.9% of them were female, 51.5% were married, and 60.9% of them had primary education level. In the study, 67.3% of the elderly individuals stated that they felt old, 29.7% stated that they considered old age as a bad situation, and 47% stated that their general health status was moderate. It was determined that the total mean score of the “Care-Dependent Scale of the elderly individuals was 69.08 ± 12.76 and the mean total score of the Edmonton Vulnerability Scale was 7.91 ± 3.11. It was determined that 21.8% of the participants had severe, 25.2% moderate and 19.3% mild frailty. In addition, a strong negative correlation (r=-0.812; p=0.000) was found between care dependency and vulnerability in the study.
Conclusion: In the study, it was found that the level of vulnerability increased as the level of dependence on others in meeting the care needs increased. In addition, it was determined that the variables of marital status, perception of old age, assessment of old age, perception of general health status affect fragility. It is recommended by healthcare professionals to evaluate care dependency and vulnerability in the elderly.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- who.int (homepage on the Internet) World health statistics 2021: Monitoring health for the SDGs, sustainable development goals(updated 20.05.2021; cited 25.05.2022) Available from: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/342703/9789240027053eng.pdf?sequence=1&isAllowed=y
- tuik.gov.tr (homepage on the Internet) İstatistiklerle Yaşlılar (updated 18.03.2022; cited 08.05.2022) Available from:https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2021.
- Esendemir Ş. Türkiye’de yerinde yaşlanma ve mekân gerontolojisinin temel parametreleri. Sosyoloji Dergisi 2016;36(2):411-29.
- Yılmaz CK, Kıl A. The relationship between the older adults’ adaptation to old age and perceived social support level. Cukurova Med J 2020;45(1):338-46.
- Yazıcı Ö, Kalaycı İ. Yaşlı hastaların günlük yaşam aktivitelerinin değerlendirilmesi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi 2015;3(3):385-90.
- Akça D, Saraçlı Ö, Emre U, Atasoy N, Güdül S, Barut Ö, Atasoy T. Hastanede Yatan Yaşlılarda Bilişsel İşlevlerin Günlük Yaşam Aktiviteleri, Depresyon, Anksiyete ve Klinik Değişkenlerle İlişkisi. Noropsikiyatri Arşivi 2014;51(3):267-74.
- Tuncay F, Fertelli T. Kronik böbrek yetmezliği olan bireylerde bakım bağımlılığı ve ilişkili faktörler. Kocaeli Tıp Dergisi 2020;9(1):32-40.
- Kapucu S, Ünver G. Fragile Elderly and Nursing Care. Osmangazi. Journal of Medicine 2017;39(1):122-9.
- Pilotto A, Custodero C, Maggi S, Polidori MC, Veronese N, Ferrucci L. A multidimensional approach to frailty in older people. Ageing Res Rev 2020;60(19):101047.
- Clegg A, Young J, Iliffe S, Rikkert MO, Rockwood K. Frailty in elderly people. Lancet 2013;381(9868):752- 62.
- Richards SJG, D’Souza J, Pascoe R, Falloon M, Frizelle FA. Prevalence of frailty in a tertiary hospital: A point prevalence observational study. PLoS ONE 2019;14(7):e0219083.
- Aşiret G, Çetinkaya F. Hastanede Yatırılan Yaşlı Hastaların Kırılganlık ile Uyku Kalitesi Arasındaki İlişki. Fırat Tıp Dergisi 2018;23(4):184-8.
- Ülger Z, Arıoğlu S. Kırılgan Yaşlı. İstanbul: Geriatri ve Gerontoloji, Medikal Nobel Kitabevleri;2006:385-91.
- Palabiyik E. Diyabetli yaşlılarda hipoglisemi ve kırılganlık arasındaki ilişkinin incelenmesi. Master's thesis, Sağlık Bilimleri Enstitüsü 2019.
- Çakici M. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan geriatrik bireylerde dispne, bakım bağımlılığı ve kırılganlık arasındaki ilişki. Master's thesis, Sağlık Bilimleri Enstitüsü 2020.
- Aygör E, Fadıloğlu Ç, Şahin S, Aykar Ş, Akçiçek F. Validation of edmonton frail scale into elderly Turkish population. Arch Gerontol Geriatr 2018;76:133-7.
- Yönt H, Akın Korhan E, Khorshid L, Eşer İ, Dijkstra A. Bakım bağımlılığı ölçeğinin (care dependency scale) yaşlı bireylerde geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi. Turkish Journal of Geriatrics 2010;13(Özel Sayı):71.
- Temizsoy M. Kanser hastalarında kırılganlığın umutsuzluğa ve yaşam doyumuna etkisi Master's thesis, İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü 2021.
- Özbudak E, Şahin A O. Hastanede Yatan Yaşlı Bireylerin Bakım Bağımlılıkları, Hemşirelik Bakımı İle İlgili Değerlendirmeleri Ve Arasındaki İlişki. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi 2021;9(1):307-22.
- Tabali M, Ostermann T, Jeschke E, Dassen T, Heinze C. Does the care dependency of nursing home residents influence their health-related quality of life?-A cross-sectional study. Health Qual Life Outcomes 2013;11:41.
- Demirel C, Sütçü S. Covid-19 Salgınında Türkiye’de Yaşlılara Yönelik Uygulamalar ve Hizmetlerin Değerlendirilmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 2021;17 (Pandemi Özel Sayısı):3641- 75.
- Çelebi K, Erdoğmuş Ş, Turgut D. Yaşlı Hemodiyaliz Hastalarında Kırılganlığın ve Risk Faktörlerinin Belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 2020;73(1):26-30.
- Covino M, De Matteis G, Della Polla DA, Santoro M, Burzo ML, Torelli, E, Franceschi, F, et al. Predictors of in hospital mortality and death risk stratification among covid-19 patients aged 80 years old. Arch Gerontol Geriatr 2021;95:104383.
- Herr M, Arvieu JJ, Robine JM, Ankri J. Health, frailty and disability after ninety: Results of an observational study in France. Arch Gerontol Geriatr 2016;66:166–75.
- Çakmak B, İnkaya B. COVID-19 Pandemisi ve Kırılgan Yaşlılarda Hemşirelik Yaklaşımları. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi 2021;10(1):84-91.
- Atakul E, Akyar İ. Hematolojik kanserli yaşlı erişkinlerde kırılganlık prevalansı ve özellikleri. Asya-Pasifik Onkoloji Hemşireliği Dergisi 2019;6(1):43-9.
- Temizsoy M. Kanser hastalarında kırılganlığın umutsuzluğa ve yaşam doyumuna etkisi. Master's thesis, İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü 2021.
- Altay B, Çavuşoğlu F, Çal A. Yaşlıların sağlık algısı, yaşam kalitesi ve sağlıkla ilgili yaşam kalitesini etkileyen faktörler. TAF Preventive Medicine Bulletin 2016;15(3):181-9.
- Gürcan M. Toplumda yaşayan yaşlı bireylerde kırılganlık için bir risk faktörü olarak ağrının değerlendirilmesi. Thesis of expertise in medicinee, Ondokuzmayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi 2021.
- Ha J, Kim J. Factors influencing perceived health status among elderly workers: occupational stress, frailty, sleep quality, and motives for food choices. Clin Interv Aging 2019;14:1493.
- Göcer Ş, Günay O. Prevalence of frailty syndrome and related factors in older adults living in a nursing home. Medicine Science 2019;8(1):21-6.
- Varan D, Kilic K, Kizilarslanoglu C, Dogrul T, Arik G, Kara O, Yavuz B, et al. Frailty and its Correlates in Older Adults: A Challenging and Preventable Geriatric Syndrome. Erciyes Medical Journal 2020;42(2):150-7.
- Boyer S, Trimouillas J, Cardinaud N, Gayot C, Laubarie-Mouret C, Dumoitier N, Tchalla A, et al. Frailty and functional dependence in older population: lessons from the FREEDOM Limousin–Nouvelle Aquitaine Cohort Study. BMC geriatrics 2022;22(1):1-10.
- Lan X, Yi B, Chen X, Jin S, Chen Q, Wang Z. Prevalence of Frailty and Associated Factors Among Hospitalized Older Adults: A Cross-Sectional Study Clin Nurs Res 2022;18:10547738221082218.
- Hoogendijk O, Afilalo J, Ensrud E, Kowal P, Onder G, Fried P. Frailty: Implications for clinical practice and public health. Lancet 2019;394(10206):1365–75.
Öz
Amaç: Yaşlanma ile birlikte ortaya çıkan fonksiyonel kayıplar, psikolojik değişiklikler, komorbiditelerin artması ve çoklu ilaç kullanımı gibi birçok faktör yaşlılarda hem kırılganlık hem de bakım bağımlılığı riskini arttırmaktadır. Bu çalışma, acil servise başvuran yaşlı bireylerde bakım bağımlılığının kırılganlık düzeyine etkisinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel tasarımdaki bu çalışma Mayıs 2021 – Ocak 2022 tarihleri arasında bir devlet hastanesinin acil servisine başvuran 202 yaşlı birey ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma verilerinin toplanmasında “Tanıtıcı Bilgi Formu”, “Edmonton Kırılganlık Ölçeği (EKÖ)” ve “Bakım Bağımlılığı Ölçeği (BBÖ)” kullanılmıştır. Veriler Spearman korelasyon testi ve Çoklu doğrusal regresyon analizi ile değerlendirilmiştir.
Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması 71,56±6,10 olup, %61,9’unun kadın, %51,5’inin evli, ve %60,9’unun eğitim durumunun ilköğretim düzeyinde olduğu belirlenmiştir. Çalışmada yaşlı bireylerin %67,3’ü kendini yaşlı hissettiğini, %29,7’si yaşlılığı kötü bir durum olarak değerlendirdiğini ve %47’si genel sağlık durumunu orta olduğunu ifade etmektedir. Yaşlı bireylerin Bakım Bağımlılığı Ölçeği toplam puan ortalamasının 69,08 ±12,76 ve Edmonton Kırılganlık Ölçeği toplam puan ortalamasının 7,91±3,11 olduğu saptanmıştır. Katılımcıların %21,8’inin şiddetli, %25,2’sinin orta ve %19,3’ünün hafif kırılganlık düzeyine sahip olduğu belirlenmiştir. Ayrıca çalışmada bakım bağımlılığı ile kırılganlık arasında negatif yönde güçlü bir ilişki olduğu (r=-0,812; p=0,000) belirlenmiştir.
Sonuç: Çalışmada bakım gereksinimlerini karşılamada başkasına bağımlılık düzeyi arttıkça, kırılganlık düzeyinin arttığı bulunmuştur. Ayrıca medeni durum, yaşlılık algısı, yaşlılığı değerlendirme, genel sağlık durumu algısı değişkenlerinin kırılganlığı etkilediği saptanmıştır. Sağlık çalışanları tarafından yaşlılarda bakım bağımlılığının ve kırılganlığın değerlendirilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- who.int (homepage on the Internet) World health statistics 2021: Monitoring health for the SDGs, sustainable development goals(updated 20.05.2021; cited 25.05.2022) Available from: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/342703/9789240027053eng.pdf?sequence=1&isAllowed=y
- tuik.gov.tr (homepage on the Internet) İstatistiklerle Yaşlılar (updated 18.03.2022; cited 08.05.2022) Available from:https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2021.
- Esendemir Ş. Türkiye’de yerinde yaşlanma ve mekân gerontolojisinin temel parametreleri. Sosyoloji Dergisi 2016;36(2):411-29.
- Yılmaz CK, Kıl A. The relationship between the older adults’ adaptation to old age and perceived social support level. Cukurova Med J 2020;45(1):338-46.
- Yazıcı Ö, Kalaycı İ. Yaşlı hastaların günlük yaşam aktivitelerinin değerlendirilmesi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi 2015;3(3):385-90.
- Akça D, Saraçlı Ö, Emre U, Atasoy N, Güdül S, Barut Ö, Atasoy T. Hastanede Yatan Yaşlılarda Bilişsel İşlevlerin Günlük Yaşam Aktiviteleri, Depresyon, Anksiyete ve Klinik Değişkenlerle İlişkisi. Noropsikiyatri Arşivi 2014;51(3):267-74.
- Tuncay F, Fertelli T. Kronik böbrek yetmezliği olan bireylerde bakım bağımlılığı ve ilişkili faktörler. Kocaeli Tıp Dergisi 2020;9(1):32-40.
- Kapucu S, Ünver G. Fragile Elderly and Nursing Care. Osmangazi. Journal of Medicine 2017;39(1):122-9.
- Pilotto A, Custodero C, Maggi S, Polidori MC, Veronese N, Ferrucci L. A multidimensional approach to frailty in older people. Ageing Res Rev 2020;60(19):101047.
- Clegg A, Young J, Iliffe S, Rikkert MO, Rockwood K. Frailty in elderly people. Lancet 2013;381(9868):752- 62.
- Richards SJG, D’Souza J, Pascoe R, Falloon M, Frizelle FA. Prevalence of frailty in a tertiary hospital: A point prevalence observational study. PLoS ONE 2019;14(7):e0219083.
- Aşiret G, Çetinkaya F. Hastanede Yatırılan Yaşlı Hastaların Kırılganlık ile Uyku Kalitesi Arasındaki İlişki. Fırat Tıp Dergisi 2018;23(4):184-8.
- Ülger Z, Arıoğlu S. Kırılgan Yaşlı. İstanbul: Geriatri ve Gerontoloji, Medikal Nobel Kitabevleri;2006:385-91.
- Palabiyik E. Diyabetli yaşlılarda hipoglisemi ve kırılganlık arasındaki ilişkinin incelenmesi. Master's thesis, Sağlık Bilimleri Enstitüsü 2019.
- Çakici M. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan geriatrik bireylerde dispne, bakım bağımlılığı ve kırılganlık arasındaki ilişki. Master's thesis, Sağlık Bilimleri Enstitüsü 2020.
- Aygör E, Fadıloğlu Ç, Şahin S, Aykar Ş, Akçiçek F. Validation of edmonton frail scale into elderly Turkish population. Arch Gerontol Geriatr 2018;76:133-7.
- Yönt H, Akın Korhan E, Khorshid L, Eşer İ, Dijkstra A. Bakım bağımlılığı ölçeğinin (care dependency scale) yaşlı bireylerde geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi. Turkish Journal of Geriatrics 2010;13(Özel Sayı):71.
- Temizsoy M. Kanser hastalarında kırılganlığın umutsuzluğa ve yaşam doyumuna etkisi Master's thesis, İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü 2021.
- Özbudak E, Şahin A O. Hastanede Yatan Yaşlı Bireylerin Bakım Bağımlılıkları, Hemşirelik Bakımı İle İlgili Değerlendirmeleri Ve Arasındaki İlişki. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi 2021;9(1):307-22.
- Tabali M, Ostermann T, Jeschke E, Dassen T, Heinze C. Does the care dependency of nursing home residents influence their health-related quality of life?-A cross-sectional study. Health Qual Life Outcomes 2013;11:41.
- Demirel C, Sütçü S. Covid-19 Salgınında Türkiye’de Yaşlılara Yönelik Uygulamalar ve Hizmetlerin Değerlendirilmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 2021;17 (Pandemi Özel Sayısı):3641- 75.
- Çelebi K, Erdoğmuş Ş, Turgut D. Yaşlı Hemodiyaliz Hastalarında Kırılganlığın ve Risk Faktörlerinin Belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 2020;73(1):26-30.
- Covino M, De Matteis G, Della Polla DA, Santoro M, Burzo ML, Torelli, E, Franceschi, F, et al. Predictors of in hospital mortality and death risk stratification among covid-19 patients aged 80 years old. Arch Gerontol Geriatr 2021;95:104383.
- Herr M, Arvieu JJ, Robine JM, Ankri J. Health, frailty and disability after ninety: Results of an observational study in France. Arch Gerontol Geriatr 2016;66:166–75.
- Çakmak B, İnkaya B. COVID-19 Pandemisi ve Kırılgan Yaşlılarda Hemşirelik Yaklaşımları. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi 2021;10(1):84-91.
- Atakul E, Akyar İ. Hematolojik kanserli yaşlı erişkinlerde kırılganlık prevalansı ve özellikleri. Asya-Pasifik Onkoloji Hemşireliği Dergisi 2019;6(1):43-9.
- Temizsoy M. Kanser hastalarında kırılganlığın umutsuzluğa ve yaşam doyumuna etkisi. Master's thesis, İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü 2021.
- Altay B, Çavuşoğlu F, Çal A. Yaşlıların sağlık algısı, yaşam kalitesi ve sağlıkla ilgili yaşam kalitesini etkileyen faktörler. TAF Preventive Medicine Bulletin 2016;15(3):181-9.
- Gürcan M. Toplumda yaşayan yaşlı bireylerde kırılganlık için bir risk faktörü olarak ağrının değerlendirilmesi. Thesis of expertise in medicinee, Ondokuzmayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi 2021.
- Ha J, Kim J. Factors influencing perceived health status among elderly workers: occupational stress, frailty, sleep quality, and motives for food choices. Clin Interv Aging 2019;14:1493.
- Göcer Ş, Günay O. Prevalence of frailty syndrome and related factors in older adults living in a nursing home. Medicine Science 2019;8(1):21-6.
- Varan D, Kilic K, Kizilarslanoglu C, Dogrul T, Arik G, Kara O, Yavuz B, et al. Frailty and its Correlates in Older Adults: A Challenging and Preventable Geriatric Syndrome. Erciyes Medical Journal 2020;42(2):150-7.
- Boyer S, Trimouillas J, Cardinaud N, Gayot C, Laubarie-Mouret C, Dumoitier N, Tchalla A, et al. Frailty and functional dependence in older population: lessons from the FREEDOM Limousin–Nouvelle Aquitaine Cohort Study. BMC geriatrics 2022;22(1):1-10.
- Lan X, Yi B, Chen X, Jin S, Chen Q, Wang Z. Prevalence of Frailty and Associated Factors Among Hospitalized Older Adults: A Cross-Sectional Study Clin Nurs Res 2022;18:10547738221082218.
- Hoogendijk O, Afilalo J, Ensrud E, Kowal P, Onder G, Fried P. Frailty: Implications for clinical practice and public health. Lancet 2019;394(10206):1365–75.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İç Hastalıkları |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 12 Haziran 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 1 Temmuz 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 |
Cited By