Sigara İçen Doktorlarda Yetişkin Tip Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğunun Değerlendirilmesi
Yıl 2023,
Cilt: 62 Sayı: 4, 500 - 506, 18.12.2023
Tolga Kadıoğlu
,
Tevfik Tanju Yılmazer
Öz
AMAÇ: Bu araştırmanın amacı, sigara içen doktorlarda yetişkin tip dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) sıklığını değerlendirmek ve sigara bıraktırma sürecinde DEHB tanısı ve tedavisinin yerini belirlemektir.
GEREÇ VE YÖNTEM: Araştırma süresi içinde (Kasım 2017 – Haziran 2018) araştırmaya İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde (İTEAH) çalışan sigara kullanan doktorlar ve sigara kullanmayan kontrol grubu doktorlar dahil edilmiştir. Araştırmaya katılan 128 doktorun Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Kendi Bildirim Ölçeği’ni (EDEHKBÖ) cevaplamaları sağlanmıştır. Sonuçta veriler SPSS 24.0 paket programı ile değerlendirilmiştir. Anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak alınmış ve ilişkilerin değerlendirmesi için güven aralığı olarak %95 kabul edilmiştir. Analizler için student t testi, ki kare testi ile pearson korelasyon katsayısı kullanılmıştır.
BULGULAR: DEHB ihtimali sigara kullanan doktorlarda 11 kişi ile yüksek, 49 kişi çok yüksek bulunmuştur. Sigara kullanmayan doktorlarda 2 kişi DEHB ihtimali düşük, 23 kişi yüksek, 43 kişi çok yüksek bulunmuştur. DEHB ihtimali ile sigara kullanımı arasındaki ilişki istatistiksel açıdan anlamlı (p<0,05) olarak belirlenmiştir.
SONUÇ: Hastaların sigara bıraktırma çabalamasında DEHB varlığı açısından da değerlendirilmeleri ve DEHB’ye düşündürecek kanıtlar varsa hastaların bu açıdan da değerlendirmelerinin uygun olacağı düşünülmüştür.
Kaynakça
- 1. Doğanay S., Sözmen K., Kalaça S., Ünal B. Türkiye’de toplumda sigara içme sıklığı nasıl deği-şiyor?. Turkish Journal of Public Health, 2005;10(2):93-115.
- 2. Öztürk Ö. Sağlık çalışanları ve sigara. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 2010;16(4):32-8.
- 3. Öztürk Y., Özyurt G., Tufan A.E., Pekcanlar A.A. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunda Duygu Düzenleme Güçlükleri ve Tedavisi. Current Aproaches in Psychiatry / Psikiyatride Gün-cel Yaklaşımlar, 2018;10(2):188-201.
- 4. Washburn D.A. The Stroop effect at 80: The competition between stimulus control and cognitive control. Journal of the experimental analysis of behavior, 2016;105(1):3-13.
- 5. Diamond A. Executive functions. Annual review of psychology, 2013;64:135-68.
- 6. Kavakcı Ö., Demirel Y., Kuğu N., Nur N., Doğan, O. Dikkat eksikliği / hiperaktivitenin, dürtüsellik ve obezite ile ilişkisi üzerine bir çalışma. Cumhuriyet Medical Journal, 2011;33(4):413-20.
- 7. Risk and Protective Factors. https://www.samhsa.gov/capt/practicing-effective-prevention/prevention-behavioral-health/risk-protective-factors, 2015. (Erişim tarihi: 27.05.2018)
- 8. Drug addiction (substance use disorder), Mayo Clinic, http://www.mayoclinic.org/: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/drug-addiction/symptoms-causes/syc-20365112 (Erişim tarihi: 28.05.2018)
- 9. Uzbay İ., Madde Bağımlılığının tarihçesi, Tanımı, Genel Bilgiler ve Bağımlılık Yapan Maddeler. Meslek içi sürekli eğitim dergisi, 2009;Aralık(21-22):5-15.
- 10. Volkow N.D., Koob G.F., McLellan A.T. Neurobiologic advances from the brain disease model of addiction. New England Journal of Medicine, 2016;374(4):363-71.
- 11. Nestler, E. J. Cellular basis of memory for addiction. Dialogues in clinical neuroscience, 2013;15(4):431.
- 12. Glossary of terms. (n.d.). http://neuroscience.mssm.edu/nestler/glossary.html (Erişim tarihi:30.05.2018)
- 13. Taylor S.B., Lewis C.R., Olive M.F. The neurocircuitry of illicit psychostimulant addiction: acute and chronic effects in humans. Substance abuse and rehabilitation, 2013;4:29-43.
- 14. Ruffle J.K. Molecular neurobiology of addiction: what’s all the (Δ)FosB about?. The American journal of drug and alcohol abuse, 2014;40(6):428-37.
- 15. Olsen C.M. Natural rewards, neuroplasticity, and non-drug addictions. Neuropharmaco-logy, 2011;61(7):1109-122.
- 16. Robison A.J., Nestler E.J. Transcriptional and epigenetic mechanisms of addiction. Nature re-views neuroscience, 2011;12(11):623.
- 17. Hyman S.E., Malenka R.C., Nestler E.J. Neural mechanisms of addiction: the role of reward-related learning and memory. Annu. Rev. Neurosci., 2006;29:565-98.
- 18. Steiner H, Van Waes V. Addiction-related gene regulation: risks of exposure to cognitive enhan-cers vs. other psychostimulants. Progress in neurobiology, 2013;100:60-80.
- 19. Berridge K.C., Robinson T.E. What is the role of dopamine in reward: hedonic impact, reward learning, or incentive salience?, 1998;28(3):309-69
- 20. Volkow N.D., Fowler J.S., Wang G.J., Swanson J.M., Telang F. Dopamine in drug abuse and addiction: results of imaging studies and treatment implications. Archives of neurology, 2007;64(11):1575-79.
- 21. Volkow N.D. Drugs, brains, and behavior - the science of addiction, 2014. https://www.drugabuse.gov/publications/drugs-brains-behavior-science-addiction/preface (Erişim tarihi: 08.06.2018)
- 22. Understanding Drug Use and Addiction, 2018. https://www.drugabuse.gov/publications/drugfacts/understanding-drug-use-addiction (Erişim tarihi: 07.06.2018)
- 23. Jones S., Bonci, A. Synaptic plasticity and drug addiction. Current opinion in pharmaco-logy, 2005;5(1):20-5.
- 24. Berridge K.C. From prediction error to incentive salience: mesolimbic computation of reward motivation. European Journal of Neuroscience, 2012;35(7):1124-43.
- 25. Solak Z. Sigarayı Bırakma Süreci. http://file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/10_kongre_kurs/pdf/483_490_Sigarayi_Birakma_Sureci.pdf (Erişim tarihi: 08.06.2018)
- 26. Bilinski P., Wojtyla A., Kapka-Skrzypczak L., Chwedorowicz R, Cyranka M., Studzinski T. Epi-genetic regulation in drug addiction. Annals of Agricultural and Environmental Medicine, 2012;19(3):491-6.
- 27. IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Riscs to Humans, Tobacco Smoke and Involuntary Smoking Volume 83, World Health Organization International Agency for Research on Canser, 2004.
- 28. Malaiyandi V., Sellers E.M., Tyndale R.F. Implications of CYP2A6 genetic variation for smoking behaviors and nicotine dependence. Clinical Pharmacology & Therapeutics, 2005;77(3):145-58.
- 29. Bağımlılık Nedir?, İstanbul Bağımlılık ve Terapi Merkezi, http://www.bagimlilik.biz/?pnum=18&pt=BA%C4%9EIMLILIK+NED%C4%B0R%3F+F%C4%B0ZYOLOJ%C4%B0K+VE+PS%C4%B0KOLOJ%C4%B0K+BA%C4%9EIMLILIK (Erişim tarihi: 07.06.2018)
- 30. Henningfield J.E., Stapleton J.M., Benowitz N.L., Grayson R.F., London E.D. Higher levels of nicotine in arterial than in venous blood after cigarette smoking. Drug and alcohol dependen-ce, 1993;33(1):23-9.
- 31. Yorgancıoğlu A., Esen, A. Sigara Bağımlılığı ve Hekimler. Toraks Dergisi, 2000;1(1):90-5.
- 32. Sroubek A., Kelly M., Li X. Inattentiveness in attention-deficit/hyperactivity disor-der. Neuroscience bulletin, 2013;29(1):103-110.
- 33. Clauss-Ehlers C.S. Encyclopedia of cross-cultural school psychology. Springer Science & Busi-ness Media, 2010;133
- 34. Attention Deficit Hyperactivity Disorder, 2016. https://www.nimh.nih.gov/health/topics/attention-deficit-hyperactivity-disorder-adhd/index.shtml (Erişim tarihi:07.05.2018)
- 35. Symptoms and Diagnosis. Attention-Deficit / Hyperactivity Disorder (ADHD), Centers for Disea-se Control and Prevention, 2014. https://www.cdc.gov/ncbddd/adhd/diagnosis.html (Erişim tarihi: 07.05.2018)
- 36. Amerikan Psikiyatri Birliği, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı, 5. Baskı (DSM-5), Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabı’ndan, Çev. Köroğlu E, Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 2014;29-32
- 37. Sonuga-Barke E.J., Brandeis D., Cortese S., Daley D., Ferrin M., Holtmann M., Dittmann R.W. Nonpharmacological interventions for ADHD: systematic review and meta-analyses of randomi-zed controlled trials of dietary and psychological treatments. American Journal of Psychi-atry, 2013;170(3):275-89.
- 38. Öyekçin D.G., ŞAHİN E.M. (2011). Erişkin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğuna birinci ba-samak yaklaşım. Turkish Family Physcian, 2011;2(4):1-8.
- 39. Doğan S., Öncü B., Saraçoğlu G.V., Küçükgöncü S. Erişkin dikkat eksikliği hiperaktivite bozuk-luğu kendi bildirim ölçeği (ASRS-v1. 1): Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirliği. Anadolu Psi-kiyatri Dergisi, 2009;10(2):77-87.
- 40. Doğan B., Arıkan Z.. Alkol ve Madde Bağımlılığında Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozuk-luğu Belirtileri. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 2014;3(3):141-6.
- 41. Tuğlu C., Şahin Ö.Ö. Erişkin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu: Nörobiyoloji, tanı sorunları ve klinik özellikler. Psikiyatride güncel yaklaşımlar, 2010;2(1):75-116.
- 42. Kiliçoglu A., Çalik E., Kurt I., Karadag F., Çelik N., Yeter K., Ülkgün N. Üniversite ögrencilerinde kendilerinin bildirdikleri dikkat eksikligi hiperaktivite bozuklugu belirtilerinin degerlendirilmesi/The assessment of attention deficit hyperactivity disorder symptoms in university students. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 2009;10(2):88.
- 43. Öncü B., Ölmez Ş, Şentürk. V. Wender-Utah Derecelendirme Ölçeği Türkçe Formunun Erişkin Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu’nda Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışması. Türk Psiki-yatri Dergisi, 2005;16(4):252-9.
- 44. Kavakcı Ö., Demirel Y., Kuğu N., Nur N., Doğan O. Dikkat eksikliği/hiperaktivitenin, dürtüsellik ve obezite ile ilişkisi üzerine bir çalışma. Cumhuriyet Medical Journal, 2011;33(4):413-20.
- 45. Kiriş N., Binokay S. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun Fizyolojik Temelleri. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 2010;19(1):1-11.
- 46. GÜLEÇ G. Kronik Sigara Kullanımının Bilişsel İşlevler Üzerine Etkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 2017;28:1-8.
Evaluation of Adult Attention Deficit and Hyperactivity Disorder in Smoking Doctors
Yıl 2023,
Cilt: 62 Sayı: 4, 500 - 506, 18.12.2023
Tolga Kadıoğlu
,
Tevfik Tanju Yılmazer
Öz
AIM: The aim of this study is to assess the frequency of adult type attention deficit and hyperactivity disorder (ADHD) at smoking doctors and to determine the place of diagnosis and treatment of ADHD at smoking cessation process.
MATERIALS AND METHODS: Throughout the study (November 2017 to June 2018), cigarette smoking doctors and non-smoking doctors as a control group at Izmir Tepecik Training and Research Hospital were enrolled in the study. Self Reporting Scale of Adult Attention Deficit and Hyperactivity Disorder of World Health Organization were applied on 128 doctors. SPSS Statistical Package® 24.0 was utilized at analysis of acquired datum. Significance level was accepted as p<0,05 and confidence interval was accepted to be 95%. T test, Chi square test and pearson correlation parameter was used for analysis.
RESULTS: Eleven people was found to have a high probablility of ADHD, 49 was found to be very high probability at smoker doctors. Two people was found to have low level of ADHD probability, 23 with high, 43 with very high probability at non-smokers.
CONCLUSION: It was contemplated that it will be appropriate to evalate the patient from the point of ADHD during cigarette smoking cessation and if there are evidence of ADHD to evaluate the patient psychiatric perspective.
Kaynakça
- 1. Doğanay S., Sözmen K., Kalaça S., Ünal B. Türkiye’de toplumda sigara içme sıklığı nasıl deği-şiyor?. Turkish Journal of Public Health, 2005;10(2):93-115.
- 2. Öztürk Ö. Sağlık çalışanları ve sigara. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 2010;16(4):32-8.
- 3. Öztürk Y., Özyurt G., Tufan A.E., Pekcanlar A.A. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunda Duygu Düzenleme Güçlükleri ve Tedavisi. Current Aproaches in Psychiatry / Psikiyatride Gün-cel Yaklaşımlar, 2018;10(2):188-201.
- 4. Washburn D.A. The Stroop effect at 80: The competition between stimulus control and cognitive control. Journal of the experimental analysis of behavior, 2016;105(1):3-13.
- 5. Diamond A. Executive functions. Annual review of psychology, 2013;64:135-68.
- 6. Kavakcı Ö., Demirel Y., Kuğu N., Nur N., Doğan, O. Dikkat eksikliği / hiperaktivitenin, dürtüsellik ve obezite ile ilişkisi üzerine bir çalışma. Cumhuriyet Medical Journal, 2011;33(4):413-20.
- 7. Risk and Protective Factors. https://www.samhsa.gov/capt/practicing-effective-prevention/prevention-behavioral-health/risk-protective-factors, 2015. (Erişim tarihi: 27.05.2018)
- 8. Drug addiction (substance use disorder), Mayo Clinic, http://www.mayoclinic.org/: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/drug-addiction/symptoms-causes/syc-20365112 (Erişim tarihi: 28.05.2018)
- 9. Uzbay İ., Madde Bağımlılığının tarihçesi, Tanımı, Genel Bilgiler ve Bağımlılık Yapan Maddeler. Meslek içi sürekli eğitim dergisi, 2009;Aralık(21-22):5-15.
- 10. Volkow N.D., Koob G.F., McLellan A.T. Neurobiologic advances from the brain disease model of addiction. New England Journal of Medicine, 2016;374(4):363-71.
- 11. Nestler, E. J. Cellular basis of memory for addiction. Dialogues in clinical neuroscience, 2013;15(4):431.
- 12. Glossary of terms. (n.d.). http://neuroscience.mssm.edu/nestler/glossary.html (Erişim tarihi:30.05.2018)
- 13. Taylor S.B., Lewis C.R., Olive M.F. The neurocircuitry of illicit psychostimulant addiction: acute and chronic effects in humans. Substance abuse and rehabilitation, 2013;4:29-43.
- 14. Ruffle J.K. Molecular neurobiology of addiction: what’s all the (Δ)FosB about?. The American journal of drug and alcohol abuse, 2014;40(6):428-37.
- 15. Olsen C.M. Natural rewards, neuroplasticity, and non-drug addictions. Neuropharmaco-logy, 2011;61(7):1109-122.
- 16. Robison A.J., Nestler E.J. Transcriptional and epigenetic mechanisms of addiction. Nature re-views neuroscience, 2011;12(11):623.
- 17. Hyman S.E., Malenka R.C., Nestler E.J. Neural mechanisms of addiction: the role of reward-related learning and memory. Annu. Rev. Neurosci., 2006;29:565-98.
- 18. Steiner H, Van Waes V. Addiction-related gene regulation: risks of exposure to cognitive enhan-cers vs. other psychostimulants. Progress in neurobiology, 2013;100:60-80.
- 19. Berridge K.C., Robinson T.E. What is the role of dopamine in reward: hedonic impact, reward learning, or incentive salience?, 1998;28(3):309-69
- 20. Volkow N.D., Fowler J.S., Wang G.J., Swanson J.M., Telang F. Dopamine in drug abuse and addiction: results of imaging studies and treatment implications. Archives of neurology, 2007;64(11):1575-79.
- 21. Volkow N.D. Drugs, brains, and behavior - the science of addiction, 2014. https://www.drugabuse.gov/publications/drugs-brains-behavior-science-addiction/preface (Erişim tarihi: 08.06.2018)
- 22. Understanding Drug Use and Addiction, 2018. https://www.drugabuse.gov/publications/drugfacts/understanding-drug-use-addiction (Erişim tarihi: 07.06.2018)
- 23. Jones S., Bonci, A. Synaptic plasticity and drug addiction. Current opinion in pharmaco-logy, 2005;5(1):20-5.
- 24. Berridge K.C. From prediction error to incentive salience: mesolimbic computation of reward motivation. European Journal of Neuroscience, 2012;35(7):1124-43.
- 25. Solak Z. Sigarayı Bırakma Süreci. http://file.toraks.org.tr/TORAKSFD23NJKL4NJ4H3BG3JH/10_kongre_kurs/pdf/483_490_Sigarayi_Birakma_Sureci.pdf (Erişim tarihi: 08.06.2018)
- 26. Bilinski P., Wojtyla A., Kapka-Skrzypczak L., Chwedorowicz R, Cyranka M., Studzinski T. Epi-genetic regulation in drug addiction. Annals of Agricultural and Environmental Medicine, 2012;19(3):491-6.
- 27. IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Riscs to Humans, Tobacco Smoke and Involuntary Smoking Volume 83, World Health Organization International Agency for Research on Canser, 2004.
- 28. Malaiyandi V., Sellers E.M., Tyndale R.F. Implications of CYP2A6 genetic variation for smoking behaviors and nicotine dependence. Clinical Pharmacology & Therapeutics, 2005;77(3):145-58.
- 29. Bağımlılık Nedir?, İstanbul Bağımlılık ve Terapi Merkezi, http://www.bagimlilik.biz/?pnum=18&pt=BA%C4%9EIMLILIK+NED%C4%B0R%3F+F%C4%B0ZYOLOJ%C4%B0K+VE+PS%C4%B0KOLOJ%C4%B0K+BA%C4%9EIMLILIK (Erişim tarihi: 07.06.2018)
- 30. Henningfield J.E., Stapleton J.M., Benowitz N.L., Grayson R.F., London E.D. Higher levels of nicotine in arterial than in venous blood after cigarette smoking. Drug and alcohol dependen-ce, 1993;33(1):23-9.
- 31. Yorgancıoğlu A., Esen, A. Sigara Bağımlılığı ve Hekimler. Toraks Dergisi, 2000;1(1):90-5.
- 32. Sroubek A., Kelly M., Li X. Inattentiveness in attention-deficit/hyperactivity disor-der. Neuroscience bulletin, 2013;29(1):103-110.
- 33. Clauss-Ehlers C.S. Encyclopedia of cross-cultural school psychology. Springer Science & Busi-ness Media, 2010;133
- 34. Attention Deficit Hyperactivity Disorder, 2016. https://www.nimh.nih.gov/health/topics/attention-deficit-hyperactivity-disorder-adhd/index.shtml (Erişim tarihi:07.05.2018)
- 35. Symptoms and Diagnosis. Attention-Deficit / Hyperactivity Disorder (ADHD), Centers for Disea-se Control and Prevention, 2014. https://www.cdc.gov/ncbddd/adhd/diagnosis.html (Erişim tarihi: 07.05.2018)
- 36. Amerikan Psikiyatri Birliği, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı, 5. Baskı (DSM-5), Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabı’ndan, Çev. Köroğlu E, Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 2014;29-32
- 37. Sonuga-Barke E.J., Brandeis D., Cortese S., Daley D., Ferrin M., Holtmann M., Dittmann R.W. Nonpharmacological interventions for ADHD: systematic review and meta-analyses of randomi-zed controlled trials of dietary and psychological treatments. American Journal of Psychi-atry, 2013;170(3):275-89.
- 38. Öyekçin D.G., ŞAHİN E.M. (2011). Erişkin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğuna birinci ba-samak yaklaşım. Turkish Family Physcian, 2011;2(4):1-8.
- 39. Doğan S., Öncü B., Saraçoğlu G.V., Küçükgöncü S. Erişkin dikkat eksikliği hiperaktivite bozuk-luğu kendi bildirim ölçeği (ASRS-v1. 1): Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirliği. Anadolu Psi-kiyatri Dergisi, 2009;10(2):77-87.
- 40. Doğan B., Arıkan Z.. Alkol ve Madde Bağımlılığında Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozuk-luğu Belirtileri. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 2014;3(3):141-6.
- 41. Tuğlu C., Şahin Ö.Ö. Erişkin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu: Nörobiyoloji, tanı sorunları ve klinik özellikler. Psikiyatride güncel yaklaşımlar, 2010;2(1):75-116.
- 42. Kiliçoglu A., Çalik E., Kurt I., Karadag F., Çelik N., Yeter K., Ülkgün N. Üniversite ögrencilerinde kendilerinin bildirdikleri dikkat eksikligi hiperaktivite bozuklugu belirtilerinin degerlendirilmesi/The assessment of attention deficit hyperactivity disorder symptoms in university students. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 2009;10(2):88.
- 43. Öncü B., Ölmez Ş, Şentürk. V. Wender-Utah Derecelendirme Ölçeği Türkçe Formunun Erişkin Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu’nda Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışması. Türk Psiki-yatri Dergisi, 2005;16(4):252-9.
- 44. Kavakcı Ö., Demirel Y., Kuğu N., Nur N., Doğan O. Dikkat eksikliği/hiperaktivitenin, dürtüsellik ve obezite ile ilişkisi üzerine bir çalışma. Cumhuriyet Medical Journal, 2011;33(4):413-20.
- 45. Kiriş N., Binokay S. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun Fizyolojik Temelleri. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 2010;19(1):1-11.
- 46. GÜLEÇ G. Kronik Sigara Kullanımının Bilişsel İşlevler Üzerine Etkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 2017;28:1-8.