Araştırma Makalesi
Palyatif bakım kliniğinde yatan hastalara bakım veren bireylerin mental iyi oluş durumları ve sosyal destek düzeylerinin incelenmesi
Öz
Amaç: Palyatif bakım süreci, bakım veren için çeşitli zorlukları beraberinde getirmektedir. Bu nedenle bakım verenin ruh sağlığı olumsuz etkilemekte ve sosyal desteğe gereksinim duymaktadırlar. Bu çalışma palyatif bakım kliniğinde yatan hastalara bakım veren bireylerin mental iyi oluş durumları ve algıladıkları sosyal destek düzeylerini belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Çalışma tanımlayıcı tipte olup, Mart-Ekim 2020 tarihleri arasında yapılmıştır. Çalışmanın örneklemini 166 bakım veren birey oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında tanıtıcı bilgi formu, Warwick-Edinburgh Mental İyi Oluş Ölçeği ve Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, Mann Whitney U testi ve Kruskal Wallis analizi ve Spearman Korelasyon analizi yapılmıştır.
Bulgular: Bakım veren bireylerin mental iyi oluş ölçeği toplam puan ortalamaları 51,39±12,3, çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeği toplam puan ortalamaları 54,15±15,14 olarak saptanmıştır. Bakım vericilerin mental iyi oluş düzeyleri ile algıladıkları sosyal destek arasında pozitif yönde, orta düzeyde, anlamlı bir ilişki saptanmıştır (r=,620, p<0,001).
Sonuç: Bakım verenlerin mental iyi oluş durumları ve algıladıkları sosyal desteğin arttırılması için girişimsel çalışmaların yapılması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Palyatif bakım bakım verenbirey mental iyi oluş sosyal destek
Kaynakça
- Palliative Care-World Health Organization. Erişim Adresi: https://www.who.int/health-topics/palliative-care. Erişim Tarihi: 18.08.2021.
- Egici MT, Can MK, Toprak D, et al. Care burden and burnout status of caregivers whose patients are treated in palliative care centers, JAREN 2019; 5 (2):123-31.
- Mitrani VB, Czaja SJ. Family-based therapy for dementia caregivers: Clinical observations. Aging Ment Health 2000; 4 (3): 200-9.
- Stoltz P, Uden G, Willman A. Support for family carers who carefor an elderly person at home a systematic literatüre review. Scand J Caring Sci 2004; 18: 111-9.
- Eker D, Arkar H. Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeği’nin faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikoloji Dergisi 1995;34:45-55.
- Zabora J, BrintzenhofeSzoc K, Curbow B, Hooker C, Piantadosi S. The prevalence of psychological distress by cancer site. Psychooncology 2001;10:19e28.
- Karakurt P, Köse TS, Ylıldız ÇN, Doğan M. Palyatif bakım kliniğinde yatan hastaların bakım vericilerinin bakım yükü ve sosyal destek düzeylerinin belirlenmesi. International Health Sciences Conference (IENSC 2018) (abstract), 14-17 November 2018, Diyarbakır, Türkiye, 172-7.
- Oechsle K, Goerth K, Bokemeyer C, Mehnert A. Symptom burden in palliative care patients: perspectives of patients, their family care givers, and their attending physicians. Support Care in Cancer 2013; 21 (7): 1955-62.
- Keyes C.L. The mental health continuum: From languishing to flourishing in life. J Health Soc Behav 2002; 43:207–22.
- Keyes CL, Dhingra SS, Simoes EJ. Change in level of positive mental health as a predictor of future risk of mental illness. Am J Public Health 2010; 100:2366–71.
- Lyubomirsky S, King L, Diener E. The benefits of frequent positive affect: Does happiness lead to success? Psychol Bull 2005; 131: 803-55.
- Tennant R, Hiller L, Fishwick R, Platt S, Joseph S, Weich S. et al. The Warwick-Edinburgh Mental Well-being Scale (WEMWBS): Development and UK validation. Health Qual Life Outcomes 2007; 5 (1): 50-63.
- Keldal G. Turkish Version of the Warwick-Edinburgh Mental Well-Being Scale: A validity and reliability study. The Journal of Happiness & Well-Being 2015; 3 (1): 103-15.
- Zimet GD, Dahlem NW, Zimet SG, Farley GK. The multi dimensional scale of perceived social support. J Pers Assess 1988; 52: 30-41.
- Eker D, Arkar H, Yaldiz H. Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeği’nin gözden geçirilmiş formunun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi 2001; 12 (1):17-25.
- Yılmaz DU, Sarı D. Kronik hastalığı olan hastalara bakım veren yakınlarının uyku kalitesi ve yorgunluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2017; 20 (2): 90-8.
- Karakaya C, Işıkhan V. Palyatif bakım hastalarına bakım veren aile üyelerinde yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet 2020; 31 (4): 1437-58.
- Ersin F, Havlioğlu S, Ceylan Gür S. Mental well-being and social support perceptions of nurses working in a Covid 19 Pandemic Hospital. Perspect Psychiatr Care 2021; 1–8.
- Kılıç G. Yaşlı hastalara evde bakım veren bireylerin sosyal destek algıları, bakım yükleri ve etkileyen faktörlerin incelenmesi, Harran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Şanlıurfa, 2018.http://acikerisim.harran.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11513/1821/517345.pdf?sequence=1&isAllowed=y
- Nipp RD, et al. Factors associated with depression and anxiety symptoms in family caregivers of patients within curable cancer. Ann Oncol 2016; 27: 1607–12.
- Hudson PL, Thomas K, Trauer T, Remedios C, Clarke D. Psychological and social profile of family caregivers on commencement of palliative care. J Pain Symptom Manage 2011; 14 (3): 522-34.
- Thielemann PA, Conner NE. Social support as a mediator of depression in caregivers of patients with end-stage disease. J Hosp Palliat Nurs 2009; 11: 82–90.
- Dökmen ZY. Yakınlarına bakım verenlerin ruh sağlıkları ile sosyal destek algıları arasındaki ilişkiler. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2012; 3 (1): 3-38.
- Ali N, Kausar R. Social support and coping as predictors of psychological distress in family caregivers of stroke patients. Pakistan Journal of Psychological Research 2016;31(2):587-608.
- Fertelli TK, Tuncay FÖ. İnmeli bireye bakım verenlerde bakım yükü, sosyal destek ve yaşam kalitesi arasındaki ilişki. JAREN 2019; 5 (2): 107-15.
- Karahan AY, Küçüksen S, Yılmaz H, Salli A, Gungor T. Sahin M. Effects of rehabilitation services on anxiety, depression, care-giving burden and perceived social support of stroke caregivers. Acta Medica (Hradec Kralove) 2014; 57 (2): 68-72.
- Arıkan F, Körükcü Ö, Artuk Uçar M, Özcan K, Sezgin Göksu S, Coşkun HŞ. Kanser hastalarına bakım verenlerin sosyal destek düzeyleri ve yaşam kalitesi. Akd Tıp D 2019; 5 (3): 398-407.
- Tuna HM, Olgun N. İnmeli hastalara bakım veren hasta yakınlarında görülen tükenmişlik durumunda algılanan sosyal desteğin rolü. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi 2010; 17 (1): 41-52.
- Kim KH, Shin YS. The effect of caregiver reaction on psychological well-being among family caregivers of cancer patients. Korean J Adult Nurs 2017; 29 (6): 647-56.
- Karakurt P, Tuncer SK, Çiltaş NY, Doğan M. Determination of caregiver burden and social support levels among caregivers providing care for patients hospitalized in palliative care clinics. Galician Medical Journal 2020; 27 (4): E2020414.
- McDonalds J,Swami N, Hannon B, et al. Impact of early palliative care on caregivers of patients with advanced cancer: cluster randomised trial. Ann Oncol. 2017; 8: 163–8.
- Strang VR. Family caregiver respite and leisure: A feminist perspevtive. Scand J Caring Sci 2001; 15: 74-81.
- Pelit Aksu S, Şentürk Erenel A. Caregiver burden and the level of perceived social support of caregivers helping within patient care of patients with gynecologic cancer. Florence Nightingale J Nurs 2021; 29 (1): 113-23.
- Bilgehan T, İnkaya B. Palyatif hastalarına bakım veren bireylerin bakım yükü ve etkileyen faktörler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2021; 24 (1): 51-8.
- De Korte-Verhoef MC, Pasman HRW, Schweitzer BP, Francke AL, Onwuteaka Philipsen BD, Deliens L. Burden for family carers at the end of life; a mixed method study of the perspectives of family carers and GPs. BMC Palliat Care 2014; 13 (1): 2-9.
- Herrup K. Reimagining Alzheimer's disease-an age-based hypothesis. J Neurosci 2010; 30 (50): 16755-62.
- Franzén-Dahlin Å, Larson J, Murray V, Wredling R, Billing E. Predictors of psychological health in spouses of persons affected by stroke. J Clin Nurs 2007; 16 (5): 885-91.
- Mant J, Carter J, Wade DT, Winner S. Family support for stroke: a randomised controlled trial. Lancet 2000; 356 (9232): 808-13.
- Grant JS, Elliott TR, Weaver M, Bartolucci AA, Giger JN. Telephone intervention with family caregivers of stroke survivors after rehabilitation. Stroke 2002; 33 (8): 2060-5.
- Harandi TF, Taghinasab MM, Nayeri TD. The correlation of social support with mental health: A meta-analysis. Electron Physician 2017; 9 (9): 5212-22.
Investigation of mental well-being status and social support levels of patients hospitalized in palliative care clinic
Öz
Aim: Palliative care process brings with it various difficulties for caregivers. For this reason, the mental health of the caregiver is adversely affected, and they need social support. This study was conducted to determine the mental well-being and perceived social support levels of the individuals who care for the patients in the palliative care clinic.
Materials and Methods: The study is of descriptive type and was conducted between March and October 2020.The sample of the study consisted of 166 caregivers. Introductory information form, Warwick-Edinburgh Mental Well-Being Scale and Multidimensional Perceived Social Support Scale were used to collect data. Descriptive statistics, Mann Whitney U test and Kruskal Wallis analysis and Spearman Correlation analysis were used in the analysis of the data.
Results: The mental well-being scale total score averages of caregivers were 51.39±12.30, and the multidimensional perceived social support scale total score averages were 54.15±15.14. A positive, moderate, and significant relationship was found between caregivers' mental well-being and perceived social support (r=.620, p<0.001).
Conclusion: It is recommended to carry out interventional studies to increase the mental well-being of caregivers and their perceived social support.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Palliative Care-World Health Organization. Erişim Adresi: https://www.who.int/health-topics/palliative-care. Erişim Tarihi: 18.08.2021.
- Egici MT, Can MK, Toprak D, et al. Care burden and burnout status of caregivers whose patients are treated in palliative care centers, JAREN 2019; 5 (2):123-31.
- Mitrani VB, Czaja SJ. Family-based therapy for dementia caregivers: Clinical observations. Aging Ment Health 2000; 4 (3): 200-9.
- Stoltz P, Uden G, Willman A. Support for family carers who carefor an elderly person at home a systematic literatüre review. Scand J Caring Sci 2004; 18: 111-9.
- Eker D, Arkar H. Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeği’nin faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikoloji Dergisi 1995;34:45-55.
- Zabora J, BrintzenhofeSzoc K, Curbow B, Hooker C, Piantadosi S. The prevalence of psychological distress by cancer site. Psychooncology 2001;10:19e28.
- Karakurt P, Köse TS, Ylıldız ÇN, Doğan M. Palyatif bakım kliniğinde yatan hastaların bakım vericilerinin bakım yükü ve sosyal destek düzeylerinin belirlenmesi. International Health Sciences Conference (IENSC 2018) (abstract), 14-17 November 2018, Diyarbakır, Türkiye, 172-7.
- Oechsle K, Goerth K, Bokemeyer C, Mehnert A. Symptom burden in palliative care patients: perspectives of patients, their family care givers, and their attending physicians. Support Care in Cancer 2013; 21 (7): 1955-62.
- Keyes C.L. The mental health continuum: From languishing to flourishing in life. J Health Soc Behav 2002; 43:207–22.
- Keyes CL, Dhingra SS, Simoes EJ. Change in level of positive mental health as a predictor of future risk of mental illness. Am J Public Health 2010; 100:2366–71.
- Lyubomirsky S, King L, Diener E. The benefits of frequent positive affect: Does happiness lead to success? Psychol Bull 2005; 131: 803-55.
- Tennant R, Hiller L, Fishwick R, Platt S, Joseph S, Weich S. et al. The Warwick-Edinburgh Mental Well-being Scale (WEMWBS): Development and UK validation. Health Qual Life Outcomes 2007; 5 (1): 50-63.
- Keldal G. Turkish Version of the Warwick-Edinburgh Mental Well-Being Scale: A validity and reliability study. The Journal of Happiness & Well-Being 2015; 3 (1): 103-15.
- Zimet GD, Dahlem NW, Zimet SG, Farley GK. The multi dimensional scale of perceived social support. J Pers Assess 1988; 52: 30-41.
- Eker D, Arkar H, Yaldiz H. Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeği’nin gözden geçirilmiş formunun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi 2001; 12 (1):17-25.
- Yılmaz DU, Sarı D. Kronik hastalığı olan hastalara bakım veren yakınlarının uyku kalitesi ve yorgunluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2017; 20 (2): 90-8.
- Karakaya C, Işıkhan V. Palyatif bakım hastalarına bakım veren aile üyelerinde yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet 2020; 31 (4): 1437-58.
- Ersin F, Havlioğlu S, Ceylan Gür S. Mental well-being and social support perceptions of nurses working in a Covid 19 Pandemic Hospital. Perspect Psychiatr Care 2021; 1–8.
- Kılıç G. Yaşlı hastalara evde bakım veren bireylerin sosyal destek algıları, bakım yükleri ve etkileyen faktörlerin incelenmesi, Harran Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Şanlıurfa, 2018.http://acikerisim.harran.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11513/1821/517345.pdf?sequence=1&isAllowed=y
- Nipp RD, et al. Factors associated with depression and anxiety symptoms in family caregivers of patients within curable cancer. Ann Oncol 2016; 27: 1607–12.
- Hudson PL, Thomas K, Trauer T, Remedios C, Clarke D. Psychological and social profile of family caregivers on commencement of palliative care. J Pain Symptom Manage 2011; 14 (3): 522-34.
- Thielemann PA, Conner NE. Social support as a mediator of depression in caregivers of patients with end-stage disease. J Hosp Palliat Nurs 2009; 11: 82–90.
- Dökmen ZY. Yakınlarına bakım verenlerin ruh sağlıkları ile sosyal destek algıları arasındaki ilişkiler. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2012; 3 (1): 3-38.
- Ali N, Kausar R. Social support and coping as predictors of psychological distress in family caregivers of stroke patients. Pakistan Journal of Psychological Research 2016;31(2):587-608.
- Fertelli TK, Tuncay FÖ. İnmeli bireye bakım verenlerde bakım yükü, sosyal destek ve yaşam kalitesi arasındaki ilişki. JAREN 2019; 5 (2): 107-15.
- Karahan AY, Küçüksen S, Yılmaz H, Salli A, Gungor T. Sahin M. Effects of rehabilitation services on anxiety, depression, care-giving burden and perceived social support of stroke caregivers. Acta Medica (Hradec Kralove) 2014; 57 (2): 68-72.
- Arıkan F, Körükcü Ö, Artuk Uçar M, Özcan K, Sezgin Göksu S, Coşkun HŞ. Kanser hastalarına bakım verenlerin sosyal destek düzeyleri ve yaşam kalitesi. Akd Tıp D 2019; 5 (3): 398-407.
- Tuna HM, Olgun N. İnmeli hastalara bakım veren hasta yakınlarında görülen tükenmişlik durumunda algılanan sosyal desteğin rolü. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi 2010; 17 (1): 41-52.
- Kim KH, Shin YS. The effect of caregiver reaction on psychological well-being among family caregivers of cancer patients. Korean J Adult Nurs 2017; 29 (6): 647-56.
- Karakurt P, Tuncer SK, Çiltaş NY, Doğan M. Determination of caregiver burden and social support levels among caregivers providing care for patients hospitalized in palliative care clinics. Galician Medical Journal 2020; 27 (4): E2020414.
- McDonalds J,Swami N, Hannon B, et al. Impact of early palliative care on caregivers of patients with advanced cancer: cluster randomised trial. Ann Oncol. 2017; 8: 163–8.
- Strang VR. Family caregiver respite and leisure: A feminist perspevtive. Scand J Caring Sci 2001; 15: 74-81.
- Pelit Aksu S, Şentürk Erenel A. Caregiver burden and the level of perceived social support of caregivers helping within patient care of patients with gynecologic cancer. Florence Nightingale J Nurs 2021; 29 (1): 113-23.
- Bilgehan T, İnkaya B. Palyatif hastalarına bakım veren bireylerin bakım yükü ve etkileyen faktörler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2021; 24 (1): 51-8.
- De Korte-Verhoef MC, Pasman HRW, Schweitzer BP, Francke AL, Onwuteaka Philipsen BD, Deliens L. Burden for family carers at the end of life; a mixed method study of the perspectives of family carers and GPs. BMC Palliat Care 2014; 13 (1): 2-9.
- Herrup K. Reimagining Alzheimer's disease-an age-based hypothesis. J Neurosci 2010; 30 (50): 16755-62.
- Franzén-Dahlin Å, Larson J, Murray V, Wredling R, Billing E. Predictors of psychological health in spouses of persons affected by stroke. J Clin Nurs 2007; 16 (5): 885-91.
- Mant J, Carter J, Wade DT, Winner S. Family support for stroke: a randomised controlled trial. Lancet 2000; 356 (9232): 808-13.
- Grant JS, Elliott TR, Weaver M, Bartolucci AA, Giger JN. Telephone intervention with family caregivers of stroke survivors after rehabilitation. Stroke 2002; 33 (8): 2060-5.
- Harandi TF, Taghinasab MM, Nayeri TD. The correlation of social support with mental health: A meta-analysis. Electron Physician 2017; 9 (9): 5212-22.
Toplam 40 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sağlık Kurumları Yönetimi |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 12 Eylül 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 22 Ekim 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022Cilt: 61 Sayı: 3 |
